Najważniejszy organ ludzkiego ciała obchodzi swoje święto!

18 marca obchodzimy ustanowiony przez WHO Europejski Dzień Mózgu! Tego dnia po raz kolejny przypominamy o profilaktyce układu nerwowego i o zapewnieniu odpowiedniego odżywienia (i nie, nie chodzi tutaj tylko o wiedzę!) naszego najbardziej tajemniczego z organów.

Budowa i zadania mózgu

Mózg to centrum układu nerwowego i jednocześnie najbardziej złożony organ w ciele człowieka. W duecie z rdzeniem kręgowym tworzy ośrodkowy układ nerwowy. Z fizjologicznego punktu widzenia, mózg sprawuje kontrolę nad innymi organami naszego ciała. Dokonuje tego generując wzorce aktywności mięśni, a także pośrednio – pobudzając narządy do wydzielania hormonów. Dzięki temu reakcja mózgu jest szybka, skuteczna i skoordynowana. Nasza wiedza i rozumienie działania pojedynczych komórek nerwowych jest już całkiem szczegółowa, ale kwestia ich współpracy w mózgu nadal wymaga głębszego poznania.

Przedstawiając mózg w liczbach, waga mózgu człowieka to ok. 1300-1400 gramów, z czego 80% stanowi woda. Choć jego waga to zaledwie ok. 2% masy naszego ciała, mózg odpowiada za 20% zapotrzebowania energetycznego naszego organizmu. Na mózg składa się 86-100 miliardów (!) neuronów o średnicy ok. 0,1 mm i długości nawet kilku metrów, z których każdy może stworzyć ok. 10 000 połączeń z innymi komórkami nerwowymi. Codziennie przez nasze mózgi przewija się nawet 70 000 różnych myśli. Mając na względzie powyższe zestawienie, śmiało możemy powiedzieć, że mózg zasłużył na miano „centrum dowodzenia” naszego organizmu.

Co poprawia pracę mózgu?

Aby mózg, czy ogólniej – układ nerwowy, działał prawidłowo, konieczne jest dostarczani mu odpowiednich składników odżywczych. Spośród nich na pierwszym miejscu stoi woda. Odwodnienie negatywnie wpływa na zdolności poznawcze, w tym na naszą koncentrację, pamięć krótkotrwałą, myślenie logiczne etc. Przyjmuje się, że dorosły człowiek powinien przyjmować ok. 0,02 l wody na każdy kilogram masy ciała, co sprowadza się mniej-więcej do 2 l wody u kobiet i 2,5 l u mężczyzn. Oprócz wody powinniśmy zadbać o dostarczanie naszemu mózgowi witamin (A, witamin z grupy B, C, D, E), minerałów (potasu, magnezu, żelaza, chromu, cynku, jodu, manganu) oraz kwasów tłuszczowych omega-3.

Aby dostarczyć wszystkie wymienione powyżej mikro i makroelementy, konieczne jest dodanie do swojej diety pewnych składników. Na funkcjonowanie mózgu pozytywnie wpłynie z pewnością przyjmowanie dużej ilości warzyw i owoców, orzechów i ziaren, a także kasz. Wszystkie powyższe mają wspólny mianownik – niski stopień przetworzenia. Nie powinniśmy zapominać także o odpowiednim wypoczynku, zdrowym śnie (7-9 godzin dla osoby dorosłej) i odpowiednim dla naszego wieku i możliwości poziomie aktywności fizycznej. Lista może wydawać się nieco długa, ale konsekwencje złego traktowania swojego „centrum dowodzenia” mogą być bardzo przykre. Należą do nich agresja, niepokój, ból głowy, ciągłe zmęczenie i niemożność skupienia się, problemy z zasypianiem i wiele innych, w tym także stany depresyjne.

Jakie produkty i działania szkodzą mózgowi?

Naszemu mózgowi w szczególności szkodzą następujące substancje i działania:

• czynne i bierne palenie tytoniu,
• zażywanie narkotyków,
• spożywanie alkoholu (w każdej ilości!),
• nieodpowiednia dieta, zbyt bogata w cukry i wysoce przetworzone, tzw. „śmieciowe” jedzenie, fast foody,
• nieleczone nadciśnienie, nadwaga, cukrzyca,
• brak aktywności fizycznej,
• brak aktywności i ćwiczeń intelektualnych (np. krzyżówki, sudoku, nauka języków etc.),
• narażenie na długotrwały stres,
• brak odpowiedniej ilości snu.

Pamiętajmy jednak, że nawet unikając używek, prowadząc zdrowy i higieniczny tryb życia i pilnując swojej diety, nie jesteśmy w stanie wykluczyć całkowicie ryzyka wystąpienia u nas chorób mózgu. Dlatego niezwykle istotna jest profilaktyka – regularne badania układu nerwowego i szybka reakcja na niepokojące objawy chorobowe.